محتشم کاشانی از نظر مطهری
زان تشنگان هنوز به عیّوق می رسد/ فریاد العطش ز بیابان کربلا
اما آیا تاریخچۀ عاشورا فقط همین یک صفحه است؟ آیا فقط رثاء است؟ فقط مصیبت است و چیز دیگری نیست؟ اشتباه ما همین است. این تاریخچه یک صفحه دیگر هم دارد که قهرمان آن صفحه، دیگر پسر معاویه نیست، پسر زیاد نیست، پسر سعد نیست، شمر نيست. در آنجا قهرمان حسين است.
مرتضی مطهری، حماسه حسینی، جلد ۱، صفحه ۱۲۳، برداشت آزاد [اینجا]
در آن وقت مرثيه گوها مثل مرثيه گوهای حالا نبودند. «كميت» مرثيه گو بود «دعبل خزائی» مرثيه گو بود. همان دعبل خزائی كه گفت پنجاه سال است كه من دار خودم را به‌دوش كشيدهام. او طوری مرثيه می‌گفت كه تخت خلفای اموی و عباسی را متزلزل می‌کرد. او که محتشم نبود شعرای ما چرخ و فلک را مسئول شهادت حسین دانسته‌اند. کمیت که این جور نبوده یک قصیده که می‌گفت دنیا را متزلزل می‌کرد ولی با تاریخچه حسین، با نام حسین، با مرثیه حسین!
مرتضی مطهری، حماسه حسینی، جلد ۱، صفحه ۱۲۵، برداشت آزاد [اینجا]
اشتباهات ما كه به مذهب مربوط نيست. مگر محتشم کاشانی هم يكی از اركان مذهب است؟! بايد اين شعارهای مفت...
[متاسفانه بقيه بيانات آن شهيد بزرگوار در نوار ضبط نشده است]
مرتضی مطهری، حماسه حسینی، جلد ۱، صفحه ۱۳۰، برداشت آزاد [اینجا]
برداشت امثال دعبل خزاعی از نهضت اباعبدالله به تناسب زمان، فقط جنبه های پرخاشگری آن است. برداشت محتشم کاشانی جنبه های تاثرآميز، رقت‌آور و گريه‌آور آن است. برداشت عمان سامانی يا صفی عليشاه از اين نهضت برداشت‌های عرفانی است. همۀ اين برداشت‌ها درست است ولی به عنوان يكی از جنبهها!
مرتضی مطهری، حماسه حسینی، جلد ۱، صفحه ۲۹۳، برداشت آزاد [اینجا]